Hình ảnh THVN VTV1 đưa tin các Nhà máy thủy điện mở cửa xả lũ
Với thông tin như trên, người xem rất dễ nhầm lẫn việc mở các cửa xả điều tiết lũ ở các nhà máy thủy điện như nhau, dẫn đến suy nghĩ nhà máy nào mở nhiều cửa xả hơn sẽ xả lũ nhiều hơn. Tuy nhiên thực tế không phải như vậy.
Để làm rõ điều này, chúng ta hay xem Quy trình vận hành hồ chứa của các hồ chứa thủy điện. Có thể chia các hồ chứa thủy điện thành 2 nhóm, i) Nhóm các hồ chứa thủy điện có các cửa xả đáy và tràn xả mặt để điều tiết lũ như Hòa Bình, Tuyên Quang; ii) nhóm các hồ chứa thủy điện chỉ có tràn xả mặt Bản Chát, Trung Sơn, Bản Vẽ.
Nhóm các nhà máy thủy điện có công trình điều tiết lũ gồm cửa xả đáy và tràn xả mặt thì khi điều tiết lũ, sẽ thực hiện vận hành mở các cửa xả đáy trước. Việc vận hành được thực hiện theo nguyên tắc, sau khi mở hoàn toàn cửa xả này mới mở cửa xả tiếp theo, do đó, mức xả lũ qua các cửa xả khi mở hoàn toàn rất lớn.
Trong khi đó, nhóm các nhà máy chỉ có tràn xả mặt như Bản Chát, Trung Sơn, Bản Vẽ thì việc vận hành mở các cửa tràn đến mức nhất định là chuyển sang cửa tràn khác chứ không phải mở hoàn toàn rồi mới mở cửa van tiếp theo, các bước mở này có quy trình, quy định vận hành cụ thể. Ví dụ thủy điện Bản Vẽ, mỗi cửa xả cao 11,5m nhưng khi mở cửa xả chỉ mở 1,5m thì sẽ chuyển sang cửa xả tiếp theo chứ không mở hoàn toàn. Có nghĩa là mặc dù thủy điện Bản Vẽ mở cả 6 cửa van tràn xả lũ nhưng thực tế tại thời điểm đó, độ mở mỗi cửa van chỉ 1,5m, do đó mức xả không lớn như nhiều người nghĩ.
Thủy điện Bản Vẽ mở 6 cửa xả (mỗi cửa 1,5m)
Trở lại bản tin thời sự trưa ngày 09/9 của THVN, thời điểm đó, thủy điện Bản Vẽ mở 6 cửa nhưng mức xả chỉ 530 m3/s, nhưng thủy điện Tuyên Quang mở 6 cửa thì mức xả đã xấp xỉ 5000 m3/s.
Như vậy, đối với các nhà máy thủy điện nói chung và nhà máy thủy điện Bản Vẽ nói riêng, số lượng mở cửa xả phản ánh chưa đầy đủ mức độ xả nước qua công trình mà còn phải xem độ mở của mỗi cửa xả bao nhiêu, ngoài ra cần quan tâm lưu lượng nước qua đập tại thời điểm xả so với lưu lượng nước về trung bình...