Đây là công trình thủy điện lớn nhất khu vực bắc miền Trung với công suất lắp máy 320 MW. Tầm vóc công trình số 1 Dự án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đầu tư tại Quyết định số 665/QĐ-TTg ngày 19/6/2003 và bàn giao cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam - (EVN) làm chủ đầu tư (đại diện là BQLDA thủy điện 2) với kinh phí xây dựng lên đến 6.740 tỷ đồng.
Công trình được UBND tỉnh Nghệ An cho phép gắn biển “Công trình chào mừng kỷ niệm 120 ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chào mừng 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội”. Nhà máy Thủy điện Bản Vẽ là công trình đa mục tiêu, thực hiện các nhiệm vụ chính: Phát điện hòa vào lưới điện quốc gia; Cung cấp nước sinh hoạt, SX và đẩy mặn, chống lũ cho vùng hạ du sông Lam. Hệ thống công trình đầu mối của nhà máy bao gồm: Hồ chứa (rộng 8.700 km2, lưu lượng bình quân đạt 134 m3/s, dung tích đạt 1,8 tỷ m3); Đập tràn (chiều cao 135 m, chiều dài mặt đập 480 m, vận hành bằng hệ thống xả tràn, được đóng mở bằng xilanh thủy lực với 6 cửa van cung có kích thước 10 x 11,5 m) và cửa nhận nước.
Tuabin của 2 tổ máy phát điện là loại Francis trục đứng có công suất định mức 160 MW, tốc độ quay định mức 150 vòng/phút, đường kính bánh xe công tác là 4,65 m. Các tổ máy làm việc ở chế độ công suất hữu công, được điều chỉnh thông qua bộ điều tốc, thực hiện bằng cách nhập công suất đầu ra tại hệ thống máy tính phòng điều khiển... Sau 6 năm triển khai xây dựng, bằng sự nỗ lực không ngừng nghỉ của tập thể lãnh đạo và CBCNV, ngày 10/4/2010, nhà máy thủy điện Bản Vẽ chính thức phát điện hòa vào mạng lưới điện Quốc gia trong sự hân hoan của tất cả mọi người. Thực hiện chủ trương của EVN về cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước, tháng 4/2011, Cty Thủy điện Bản Vẽ được thành lập và chính thức tham gia thị trường phát điện cạnh tranh. Việc áp dụng chiến lược đầu tư bài bản, dài hơi, sẵn sàng ứng phó trong mọi hoàn cảnh là tiền đề giúp Cty gặt hái thành công suốt 5 năm qua.
Đơn cử như năm 2015, trong bối cảnh tình hình thời tiết diễn tiến bất lợi, trên địa bàn thường xuyên xảy ra nhiều đợt nắng nóng kéo dài, nhiệt độ trung bình cao, lượng mưa ít, nhiều khu vực, vùng miền khô hạn dẫn tới nhu cầu sử dụng điện tăng vọt. Xác định “phòng bệnh hơn chữa bệnh” nên ngay từ đầu năm, lãnh đạo Cty đã chủ động khâu nối, phối hợp với Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia, UBND tỉnh, Sở NN-PTNT và các ban, ngành chức năng cùng bàn bạc, thống nhất kế hoạch tưới tiêu.
Trong bối cảnh khủng hoảng chung, kết quả đạt được trong 6 tháng đầu năm 2015 của nhà máy là tín hiệu rất đáng mừng (phát lên lưới điện quốc gia 493 triệu kWh/438 triệu kế hoạch, đạt 113% kế hoạch được giao). Số liệu thống kê cho thấy, từ năm 2011, sản lượng phát điện hàng năm của Cty Thủy điện Bản Vẽ đều vượt kế hoạch đặt ra, công suất thiết kế tăng nhanh: Năm 2011 đạt hơn 1,1 tỷ Kwh/435 triệu Kwh (đạt 253%); năm 2012 đạt gần 1,3 tỷ Kwh/656 triệu Kwh (200%); năm 2013 là 1,220 tỷ Kwh/1,037 tỷ Kwh (118%); năm 2014 đạt hơn 1,115 tỷ Kwh/951 triệu Kwh (120%)...